Llwybrau addysgol a chanlyniadau i blant sy'n derbyn gofal: astudiaeth cysylltu data ar raddfa boblogaeth

Mae nifer o astudiaethau ymchwil wedi dangos bod plant mewn gofal yn cyflawni graddau is yn yr ysgol o'i gymharu â phlant nad ydynt mewn gofal.  Mae ymchwil hefyd wedi canfod gwahaniaethau mewn graddau ysgol yn dibynnu ar yr amser a dreulir mewn gofal.  Er enghraifft, mae plant sy'n aros yn yr un lleoliad yn y tymor hwy yn tueddu i gyflawni'r graddau uchaf, o'i gymharu â phlant sy'n profi gofal am dymor byr, neu yn ystod plentyndod cynnar neu hwyr.  Nawr rydyn ni'n gwybod bod plant mewn gofal mewn perygl o raddau ysgol is, mae angen ymchwil arnom sy'n dweud wrthym sut y gallwn gefnogi plant i gyflawni eu potensial, p'un a ydyn nhw mewn gofal ai peidio.

Mae astudiaethau diweddar wedi awgrymu bod plant mewn gofal sydd wedi'u gwahardd neu wedi'u heithrio, neu sydd ag anhwylder sbectrwm awtistig, mewn mwy o risg o raddau is. Ar y llaw arall, mae rhai plant mewn gofal, a fynychodd ysgolion sy'n blaenoriaethu gwella'r canlyniadau addysgol i blant difreintiedig, wedi llwyddo i 'ddal i fyny' a chyflawni graddau uwch. O ystyried bod y canfyddiadau ymchwil hyn yn galonogol, mae'n hanfodol penderfynu sut y gallwn gefnogi canlyniadau addysgol plant mewn gofal.

I wneud hyn, rydym yn bwriadu defnyddio data newydd sy'n cwmpasu'r holl blant sy'n derbyn gofal yng Nghymru rhwng 2002 a 2021.  Mae'r data hwn yn cael ei storio o fewn Banc Data SAIL, sef y Cyswllt Diogel Gwybodaeth Ddienw, amgylchedd ymchwil dibynadwy lle dim ond ymchwilwyr cymeradwy all gael mynediad at ddata dienw; ni ellir adnabod unrhyw unigolion yn y data hyn gan fod y gwybodaeth bersonol yn ddienw.

Yn ein hastudiaeth, rydym am ateb y cwestiynau canlynol: 

1. A allwn nodi patrymau cyffredin ymhlith symudiad plant yn y system gofal a'u grwpio i greu proffiliau gofal?  Ac a yw nodweddion penodol yn rhagweld gwahanol fathau o batrymau e.e. rhyw, neu eu bod yn byw mewn awdurdod lleol penodol, e.e. Caerdydd?
2. A yw canlyniadau addysgol penodol (e.e. graddau ysgol is) yn gysylltiedig â phob math gwahanol o batrwm gofal, ac os felly beth yw'r rhain?
3. Pa agweddau ar brofiad ysgol plant sy'n derbyn gofal yw'r ffactorau risg uchaf ar gyfer cyrhaeddiad addysgol isel - a pha ffactorau sy'n amddiffyn rhag hyn? 

Wrth gynnal yr ymchwil, byddwn yn cynnwys plant sydd â phrofiad o'r system ofal i roi adborth i ni ar ein hymchwil ar ddau gam.  Rydym hefyd wedi cynnwys athrawon a gweithwyr cymdeithasol i roi adborth a'n helpu i ddeall ein nodau a'n canfyddiadau. Ochr yn ochr â'r rhai yn y system, rydym wedi adeiladu tîm o arbenigwyr gofal cymdeithasol, arbenigwyr data, a chynrychiolwyr y Llywodraeth i arwain a llywio ein prosiect.

Rydym yn disgwyl y bydd ein hymchwil yn amlygu pethau newydd o ran sut y gall agweddau penodol ar sefyllfaoedd gofal amrywiol plant a phrofiadau ysgol effeithio ar eu cyrhaeddiad addysgol. Rydym hefyd yn bwriadu deall sut y gallai gwneud newidiadau penodol yn seiliedig ar y wybodaeth newydd hon wella'u canlyniadau addysgol.  Y bwriad yw bod ein canfyddiadau yn cefnogi ysgolion, gweithwyr cymdeithasol ac eraill sy'n ymwneud â gofalu am blant sy'n derbyn gofal i nodi a gweithredu strategaethau cymorth ymarferol. I'r perwyl hwn, byddwn yn sicrhau bod ein hadroddiad terfynol a'n digwyddiad ymchwil a rhwydweithio yn canolbwyntio ar atebion ac yn targedu'n benodol y rhai sy'n gwneud penderfyniadau, ac yn darparu gwasanaethau rheng flaen ym maes gofal ac addysg plant sy'n derbyn gofal.