Wythnos Ymwybyddiaeth Diabetes: Mae astudiaethau ymchwil yn cefnogi sgrinio llygaid hanfodol i bobl sy'n byw gyda diabetes

Mae dros 200,000 o bobl yng Nghymru yn byw gyda diabetes, yr achosion uchaf yn y DU. Gall 580,000 arall yng Nghymru fod mewn perygl o ddatblygu diabetes math 2.

Gall diabetes arwain at gymhlethdodau difrifol fel retinopathi diabetig, a all arwain at golli golwg. Mae problemau llygaid yn datblygu'n raddol, ac yn aml nid yw'r symptomau'n ymddangos tan y camau hwyr, felly gwahoddir pobl â diabetes fel arfer i gael prawf sgrinio llygaid blynyddol i fonitro unrhyw newidiadau.

I nodi Wythnos Ymwybyddiaeth Diabetes, rydym yn tynnu sylw at ddwy astudiaeth a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru sy'n cefnogi'r sgrinio llygaid hanfodol hyn.

Mae'r cyntaf, dan arweiniad Dr Rebecca Thomas, Uwch Swyddog Ymchwil Uned Ymchwil Diabetes Cymru, Prifysgol Abertawe, yn  gwerthuso effaith yr oedi mewn apwyntiadau sgrinio llygaid yn ystod pandemig COVID-19. Dywedodd Dr Thomas,

Os na chaiff ei drin, gall retinopathi arwain at golli golwg. Gall hyn fod yn ddinistriol i'r unigolyn dan sylw, ond yn aml nid ydynt yn gwybod bod unrhyw beth o'i le nes bod y llygaid yn cael eu heffeithio'n ddrwg. Dyna pam mae sgrinio mor bwysig, i godi unrhyw newidiadau'n gynnar ac atal pethau rhag cyrraedd cam lle mae golwg rhywun dan fygythiad.

"Os caiff ei adnabod yn gynharach, mae triniaeth yn fwy effeithiol ac mae llai o effaith ar olwg ac ansawdd bywyd y claf. Bydd gwerthuso effaith y bwlch wrth sgrinio ar olwg pobl â diabetes ac ar ansawdd eu bywyd cyffredinol yn helpu i bennu cyfnod diogel rhwng sgrinio."

Mae Dr Thomas hefyd yn gyd-ymchwilydd ar yr ail astudiaeth, gyda Athro Eirini Skidadaresi, Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda. Nod hyn yw hwyluso'r ôl-groniad cyfredol o atgyfeiriadau offthalmoleg trwy weithio mewn partneriaeth ag arferion optometreg lleol, gan alluogi cleifion i gael eu gweld yn eu cymuned lleol. Aeth Dr Thomas yn ei flaen,

Mae gwasanaethau sgrinio llygaid wedi cael trafferth adfer o'r pandemig. Mae ôl-groniad enfawr a rhestrau aros hir a all fod yn bryderus iawn i gleifion.

Os yw'n profi'n llwyddiannus fe allai ddod â rhestrau aros i lawr a gwneud gwahaniaeth go iawn i gleifion."