Partneriaeth ymchwil newydd i fynd i'r afael â dibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol

Mae’r NIHR a rhaglen Nodau Gofal Iechyd Dibyniaeth y Swyddfa Gwyddorau Bywyd (OLS) yn cydweithio i gefnogi ymchwilwyr yn y DU i ddatblygu’r sgiliau i gyflwyno ymchwil i ddibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol.

Mae defnydd problematig o alcohol a chyffuriau yn cael effaith ddinistriol ledled y DU, gan gymryd dros 15,000 o fywydau bob blwyddyn a rhoi straen enfawr ar wasanaethau cyhoeddus. Mae cryfhau llwybrau atal, triniaeth ac adfer yn hanfodol i leihau niwed ac achub bywydau. Gall hefyd helpu i atal cyflyrau cronig ac acíwt yn y dyfodol - blaenoriaeth graidd o fewn cenhadaeth iechyd y llywodraeth.

I fynd i'r afael â'r mater hwn, bydd partneriaeth ledled y DU, gyda chefnogaeth y llywodraethau datganoledig yn yr Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon, y Rhaglen Arweinyddiaeth Ymchwil Nodau Gofal Iechyd Dibyniaeth yn darparu dros £10m o gyllid i ysgogi twf, capasiti a gyrfaoedd ymchwil ym maes dibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol. 

Bydd yn cefnogi arweinwyr ymchwil y dyfodol ar draws pob proffesiwn a lleoliad i gyflwyno arloesiadau mewn atal, triniaeth ac adferiad a fydd yn gwella bywydau ac yn lleihau effeithiau hirdymor dibyniaeth. Bydd hefyd yn cefnogi integreiddio gweithgareddau ymchwil ac allbynnau ymchwil mewn ymarfer gofal clinigol a chymdeithasol.

Mae'r rhaglen yn cefnogi Cynllun Newid Llywodraeth y DU. Mae hefyd yn cyflawni Cynllun y Sector Gwyddorau Bywyd trwy achub miloedd o fywydau a rhoi arian sy’n cael ei wario yn delio â'r mater yn ôl i mewn i'r economi. 

Bydd y rhaglen yn cael ei chyflwyno drwy 3 llinyn ledled y DU:

1. Partneriaeth gyda'r NIHR i gefnogi cyfleoedd datblygu gyrfa
2. Cynllun blaenllaw a gyflwynir gan y Gymdeithas Astudio Dibyniaeth
3. Partneriaeth gyda'r Cyngor Ymchwil Feddygol

Cefnogi meithrin capasiti ymchwil a datblygu gyrfa ledled y DU

Bydd partneriaeth NIHR a Nodau Gofal Iechyd Dibyniaeth yn galluogi ymchwilwyr iechyd, iechyd cyhoeddus a gofal cymdeithasol o bob proffesiwn, lleoliad a sector i ddod â phrofiad a mewnwelediadau gwerthfawr i dirwedd ymchwil dibyniaeth yn y DU. Nod y bartneriaeth yw:

• tyfu capasiti a gallu ymchwil iechyd, iechyd cyhoeddus a gofal cymdeithasol sy'n gysylltiedig â dibyniaeth yn y DU mewn gwasanaethau dibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol
• cefnogi ystod eang o ymchwilwyr, o wahanol broffesiynau a chefndiroedd, o bob rhan o'r DU i ddechrau neu gymryd y cam nesaf yn eu gyrfa ymchwil
• datblygu arweinwyr ymchwil y dyfodol sydd â'r sgiliau a'r galluoedd i weithio ar draws eu hymarfer a'u hymchwil i gyflwyno astudiaethau ymchwil atal, triniaeth ac adferiad arloesol sy'n mynd i'r afael â heriau'r DU ym maes dibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol

Cyfleoedd i ystod eang o weithwyr proffesiynol ar draws lefelau gyrfa allweddol

Bydd y cyllid yn cefnogi cyfleoedd datblygu gyrfa i unigolion ledled Cymru, Lloegr, Gogledd Iwerddon, yr Alban a'r Alban ar lefelau gyrfa allweddol a thrawsnewidiadau yn eu gyrfaoedd ymchwil. Trwy'r cydweithrediad hwn, gall unigolion wneud cais ar gyfer cyfleoedd datblygu gyrfa sydd ar ddod ar lefelau cyn-ddoethurol, doethurol ac ôl-ddoethurol, gan gynnwys y dyfarniadau canlynol:

• Dyfarniad Cyn-ddoethurol  NIHR
• Dyfarniad Doethurol  NIHR
• Cronfa Cymorth Cyn-ymgeisio  NIHR (pob cam gyrfa)

Rydym yn annog ceisiadau o ystod eang o ddisgyblaethau, proffesiynau, lleoliadau a sectorau. Rhaid iddynt ddangos rôl, a chyfraniad at wella'r canlyniadau i'r rhai sy'n cael eu heffeithio gan ddibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol yn y DU.

Bydd y cyfleoedd i wneud cais yn cael eu cyhoeddi ar dudalen we cyfleoedd cyllido NIHR. Dylai unigolion sydd â diddordeb sicrhau bod eu maes ymchwil o ddiddordeb yn dod o fewn cylch gwaith NIHR i sicrhau bod eu cais arfaethedig yn cyd-fynd â blaenoriaethau Nodau Gofal Iechyd Dibyniaeth. Cofrestrwch i dderbyn hysbysiad cyllid NIHR i gael y wybodaeth ddiweddaraf am gyfleoedd.

Bydd ymgeiswyr llwyddiannus yn dod yn Aelodau o Academi NIHR ac yn elwa ar raglen o gefnogaeth, digwyddiadau a gweithgareddau. Mae hyn yn cynnwys datblygiad proffesiynol a chyfleoedd rhwydweithio.  

Arweinwyr iechyd a gofal y DU yn cefnogi partneriaeth newydd

Dywedodd yr Athro Waljit Dhillo, Deon Academi NIHR: "Mae dibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol yn costio biliynau i'r DU bob blwyddyn ac yn dinistrio bywydau a chymunedau. 

"Mae Llywodraeth y DU yn buddsoddi yn ein harweinyddiaeth ymchwil dibyniaeth hanfodol bwysig, ac yn ei thyfu, gan ddod â thriniaethau a syniadau newydd i bobl yn gyflymach. Bydd partneriaeth newydd uchelgeisiol NIHR yn denu ac yn cefnogi ymchwilwyr o bob rhan o'r DU ac o bob proffesiwn ac arbenigedd sy'n gweithio ym maes dibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol i ddarparu ymchwil o ansawdd uchel sy'n mynd i'r afael â'r heriau hyn yn effeithiol."

Dywedodd yr Athro Fonesig Anna Dominiczak, Prif Wyddonydd (Iechyd) Llywodraeth yr Alban: "Mae cynyddu capasiti ymchwil yn y dyfodol yn hanfodol os ydym am barhau i ddatblygu a phrofi ymyriadau i leihau marwolaethau sy'n gysylltiedig â dibyniaeth.

"Mae'r Swyddfa'r Prif Wyddonydd yn falch o gymryd rhan yn rhaglen gwobrau datblygu gyrfa NIHR-Nodau Gofal Iechyd Dibyniaeth ac rwy'n hyderus y bydd y cynllun yn gweld ceisiadau cryf o'r Alban."

Dywedodd yr Athro Ian Young, Prif Gynghorydd Gwyddonol Adran Iechyd Gogledd Iwerddon a Chyfarwyddwr Ymchwil a Datblygu Iechyd a Gofal Cymdeithasol: "Mae defnyddio alcohol a chyffuriau, a’r niwed cysylltiedig, yn heriau parhaus yng Ngogledd Iwerddon. Mae seilwaith cryf yn hanfodol i gefnogi ymchwil a fydd o fudd i bobl sydd â phrofiad o ddibyniaeth neu sy'n defnyddio alcohol neu gyffuriau yn broblematig, eu gofalwyr a'u teuluoedd. Rwy'n annog ceisiadau gan ymchwilwyr o Ogledd Iwerddon i'r rhaglen bwysig hon".

Dywedodd Michael Bowdery, Pennaeth Rhaglenni, Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, Llywodraeth Cymru: 

Rydym yn falch iawn o gefnogi'r rhaglen bwysig hon, sy'n cynnig cyfle cyffrous i gryfhau gallu ymchwil mewn maes mor allweddol o angen. Edrychwn ymlaen at weithio gyda NIHR, Nodau Gofal Iechyd Dibyniaeth y Swyddfa Gwyddorau Bywyd holl bartneriaid i fwrw ymlaen â'r fenter hon, ac at ymateb cadarnhaol a brwdfrydig gan y gymuned ymchwil dibyniaeth yng Nghymru."