Mae Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru yn ariannu astudiaeth i anghydraddoldebau ethnig a chrefyddol yng ngwasanaethau cymdeithasol plant yng Nghymru
Mae ymchwilwyr a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru yn ymchwilio i batrymau a thueddiadau sy'n gysylltiedig ag anghydraddoldebau ethnig a chrefyddol yn lles cymdeithasol plant yng Nghymru, mewn ymgais i ddeall yn well y berthynas rhwng gofal cymdeithasol, amddifadedd, ethnigrwydd a chrefydd.
Yn ôl yr Athro Sin Yi Cheung, o Brifysgol Caerdydd, mae rhai teuluoedd o leiafrifoedd ethnig ymhlith y grwpiau mwyaf bregus mewn cymdeithas. Nod ei hastudiaeth, Anghydraddoldebau Ethnig a Chrefyddol mewn Lles Cymdeithasol Plant (Project ERICA), oedd dogfennu'r patrymau a'r tueddiadau am y tro cyntaf yn y defnydd o wasanaethau cymdeithasol plant yn ôl ethnigrwydd a chrefydd.
Meddai'r Athro Cheung: "Bu rhywfaint o dystiolaeth yn awgrymu perthynas wrthdro rhwng amddifadedd ac ethnigrwydd ar gyfer ymyrraeth gofal cymdeithasol plant. Yn Lloegr, mae ymchwil wedi canfod bod gan rai teuluoedd lleiafrifoedd ethnig, sy'n byw mewn ardaloedd o amddifadedd uchel, gyfradd ymyrraeth isel iawn. Mae ymchwil hefyd wedi canfod bod teuluoedd Asiaidd yn llai tebygol o dderbyn gwasanaethau gofal cymdeithasol plant.
"Mae'n bwysig iawn deall y cyd-destun yng Nghymru, sydd â phoblogaeth uwch o blant mewn gofal na Lloegr. Dyma flaenoriaeth Llywodraeth Cymru i leihau nifer y plant mewn gofal yn y lle cyntaf.
"Y syniad yw sefydlu a oes gor-ymyrraeth neu dan-ymyrraeth i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau ethnig a chrefyddol yn y gwasanaethau cymdeithasol plant. Bydd y prosiect yn archwilio canlyniadau addysg a'r defnydd o wasanaethau iechyd ymhlith plant o leiafrifoedd ethnig a chrefyddol sy'n derbyn gofal a chymorth gan y gwasanaethau cymdeithasol."
Bydd yr Athro Cheung a'i thîm ymchwil yn gweithio'n agos gyda dadansoddwyr data yn y Banc data SAIL ar gysylltiadau data. Ychwanegodd: "Drwy gysylltu data gweinyddol o ofal cymdeithasol, addysg ac iechyd, byddwn yn gallu gweld y patrymau a'r tueddiadau dros amser, a'r canlyniadau i'r rhai o bob cefndir, er mwyn dod o hyd i'r bylchau ar gyfer ymchwil yn y dyfodol.
Rydym hefyd yn gweithio ar y cyd â'r Tîm Lleiafrifoedd Ethnig a Chymorth Ieuenctid (EYST) i gynnwys y gymuned defnyddwyr gwasanaeth o gefndiroedd ethnig a lleiafrifoedd crefyddol i gyfleu ein canfyddiadau mewn ffordd hawdd ei defnyddio a fydd yn cael effaith wirioneddol."
Mae canfyddiadau cychwynnol yn awgrymu mai plant treftadaeth gymysg oedd y grŵp a gynrychiolwyd fwyaf, a phlant Asiaidd oedd y grŵp a dangynrychiolir fwyaf cyson dros y cyfnod rhwng 2011 a 2020, er gwaethaf rhai amrywiadau.
Daeth yr Athro Cheung i'r casgliad: "Ar ddiwedd ein prosiect, ein nod yw cynhyrchu crynodeb hawdd ei ddeall a’i ddilyn o'n canfyddiadau. Byddwn yn cyhoeddi papurau ymchwil mewn cyfnodolion academaidd ac yn rhannu'r canlyniadau gydag ymarferwyr gwaith cymdeithasol, plant a sefydliadau gwasanaethau ieuenctid yn y DU a thramor.
"Rwy'n weithiwr cymdeithasol cymwysedig ac rwyf bob amser wedi bod â diddordeb mewn ymchwil gofal cymdeithasol; mae canolbwyntio ar y maes hwn fel dod yn ôl at rywbeth sy'n agos at fy nghalon. Rwy’n gobeithio y bydd yr astudiaeth hon yn rhoi mewnwelediad defnyddiol i helpu’r teuluoedd lleiafrifol ethnig a chrefyddol difreintiedig hynny a’u plant."