Archwilio radiotherapi fel triniaeth newydd ar gyfer canser y stumog pan na ellir cynnal llawdriniaeth

Mae Dr Sarah Gwynne yn Oncolegydd Clinigol Ymgynghorol yng Nghanolfan Ganser De-orllewin Cymru (SWWCC) yn Abertawe. Mae hi'n arbenigo mewn trin canser yr oesoffagws a'r stumog ac mae ganddi ddiddordeb hirsefydlog mewn sut y gellid defnyddio radiotherapi i wella canlyniadau i gleifion â chanser yr oesoffagws a'r stumog pan na ellir cynnal llawdriniaeth.

Yn ystod ei gyrfa, mae Dr Gwynne wedi chwarae rhan allweddol mewn astudiaethau cenedlaethol sy'n ystyried sut i wella'r defnydd o radiotherapi ar gyfer canserau'r oesoffagws (pibell fwyd).

Roedd hi'n rhan o dîm a oedd yn datblygu ac yn cynnal treialon clinigol sydd wedi diffinio ymarfer clinigol ym maes radiotherapi ar gyfer y canserau hyn, y gyfres SCOPE, a bellach yn fwy diweddar PROTIEUS. 

• NeoSCOPE (2012 - 2016): Treial cam II sy'n profi dau gyfuniad o gemotherapi-radiotherapi gwahanol cyn llawdriniaeth ar gyfer canser yr oesoffagws. Helpodd i nodi'r dull mwyaf effeithiol a mwyaf diogel er mwyn bwrw ymlaen i astudiaethau cenedlaethol ar raddfa fwy.
• SCOPE 2 (2015–parhaus): Treial dilynol gan SCOPE sy'n profi a all rhoi dos uwch o radiotherapi, ynghyd â chemotherapi modern, wella canlyniadau ymhellach. Disgwylir canlyniadau'r treial.
• PROTIEUS (ar waith): Astudiaeth gyfredol yn y DU sy'n archwilio sut y gellir defnyddio therapi pelydr proton, math datblygedig o radiotherapi, yn ddiogel ac yn effeithiol ar gyfer canser y bibell fwyd a chanser lle mae'r bibell fwyd yn cwrdd â'r stumog. Ei nod yw deall a all protonau leihau cymhlethdodau ar ôl llawdriniaeth dros radiotherapi safonol.

Roedd Dr Gwynne a'r tîm yn Abertawe yn rhan o'r rhwydwaith o safleoedd ymchwil ledled y DU a agorodd yr astudiaethau hyn, yn ogystal ag arwain ar sicrhau ansawdd radiotherapi yr astudiaethau, gan sicrhau bod y radiotherapi a gyflwynwyd yn y treial yn cydymffurfio â'r protocol a'i bod o'r un safon ledled y DU. Mae'r astudiaethau hyn yn darparu gwersi gwerthfawr am sut i roi radiotherapi yn ddiogel mewn canserau'r system dreulio uchaf. Ysbrydolodd y rhain syniad ymchwil nesaf Dr Gwynne.

Datblygu cynnig astudiaeth GastroSCOPE gyda Dyfarniad Amser Ymchwil

Gan ategu ei phrofiadau, rhoddwyd Dyfarniad Amser Ymchwil i Dr Gwynne gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru er mwyn iddi fod ag amser wedi’i neilltuo i weithio ar ddatblygu cynnig y prosiect.

Bydd y prosiect GastroSCOPE hwn, os yw'n llwyddiannus, yn ceisio archwilio a ellid defnyddio radiotherapi modern, ynghyd â'r cemotherapi gorau sydd ar gael, i drin canser y stumog (gastrig) pan na ellir cynnal llawdriniaeth.

Mae hi'n ei ddisgrifio fel prosiect y mae hi wedi bod "eisiau ei wneud ers mwy na degawd," wedi'i ysgogi gan ei hangerdd i wella gofal i gleifion pan nad oes llawer o ddewisiadau o ran triniaeth a lle nad yw rôl radiotherapi wedi'i diffinio'n dda, yn wahanol i achosion yn yr oesoffagws, diolch i'r gyfres SCOPE. 

Ar hyn o bryd, defnyddir radiotherapi ar gyfer canser y stumog yn bennaf i reoli symptomau fel gwaedu neu boen. Nod Dr Gwynne yw darganfod a allai, drwy ddefnyddio radiotherapi mwy manwl gywir, ar ddosau uwch a hyd yn oed cyn i'r symptomau ddatblygu, gyda neu heb y cemotherapi gorau sydd ar gael, helpu i reoli'r canser ac oedi neu atal symptomau rhag datblygu. 

Pe bai'n cael ei ariannu, GastroSCOPE fyddai'r hap-dreial clinigol cyntaf yn y byd i edrych ar rôl radiotherapi yn y lleoliad hwn – a'r astudiaeth radiotherapi stumog gyntaf yn y DU. 

Dywedodd Dr Gwynne fod y rhan fwyaf o'i hamser yn cael ei gymryd gan waith clinigol cyn y dyfarniad, gan adael fawr o gyfle i gynllunio ymchwil yn iawn. 

Ychwanegodd:

"Roedd y Dyfarniad Amser Ymchwil mor bwysig oherwydd rhoddodd yr amser i mi ystyried sut y byddwn i'n cynnal yr astudiaeth hon. 

"Fyddwn i ddim wedi dod mor bell oni bai am hynny."

Roedd y dyfarniad yn golygu y gallai weithio'n agos gyda chymrawd ymchwil i adolygu'r dystiolaeth, creu cysylltiadau â chanolfannau canser ac arbenigwyr eraill, a llunio'r hyn sydd bellach wedi dod yn gynnig astudiaeth GastroSCOPE ac i baratoi ar gyfer gwneud cais am gyllid. 

Archwiliwch dudalennau Cyfadran Ymchwil ac Iechyd Cymru i ddod o hyd i'r cyfleoedd cyllido neu'r dyfarniadau cywir i gefnogi eich taith ymchwil chi.