Banc Data SAIL i bweru astudiaeth sydd â’r nod o roi diagnosis cynnar o ganser

Mae astudiaeth fawr newydd yn defnyddio data o Fanc Data SAIL (Secure Anonymised Information Linkage) a’i nod yw dod o hyd i ffordd o nodi cleifion ag arwyddion cynnar o ganser trwy feddyginiaethau y maen nhw'n eu cael ar bresgripsiwn.

Mae Banc Data SAIL, sy'n cael ei ariannu gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, yn caniatáu i ymchwilwyr gael mynediad at ddata hydredol o ansawdd uchel yn ddiogel o bell, gan gynnig potensial rhagorol i ganfod arwyddion cynnar o glefyd ar draws poblogaeth.

Bellach, bydd ymchwilwyr o Brifysgol Queen’s Belfast a Phrifysgol Aberdeen yn ei ddefnyddio yn rhan o astudiaeth newydd fydd yn dadansoddi cofnodion presgripsiwn i nodi meddyginiaethau a ddefnyddir yn gyffredin yn y misoedd cyn diagnosis o ganser. 

Y gobaith yw y gallai'r prosiect helpu i nodi wyth canser - gan gynnwys canser yr ofarïau, y pancreas, a’r colon a'r rhefr - yn gynnar pan fydd triniaeth yn fwy tebygol o fod yn effeithiol.

Ariennir yr astudiaeth gan £76,462 gan Cancer Research UK a hon fydd yr astudiaeth gyntaf ar raddfa fawr yn y DU i ddadansoddi data presgripsiynau yn systematig yn y modd hwn, yn ôl yr ymchwilwyr.

Mae astudiaethau tebyg wedi eu cynnal dramor ac ar raddfa lai yn y DU.

Mae ymchwilwyr yn nodi bod codau meddyginiaeth a ddefnyddir gan y GIG yn haws i'w holrhain na symptomau ac y gallai dosau mwy neu bresgripsiynau cryfach fod yn arwydd o ganser a golygu bod symptomau claf yn gwaethygu.

Dywedodd yr Athro David Ford, Cyd-gyfarwyddwr Banc Data SAIL:“Mae Banc Data SAIL yn falch o gefnogi'r ymchwil arloesol hon i ganfod canser yn gynnar. Mae'r astudiaeth yn amlygu sut y gall data dienw y gellir cael mynediad ato’n ddiogel helpu ymchwilwyr i nodi tueddiadau pwysig ar draws poblogaethau cyfan, gan arwain at ddiagnosis cynharach a chanlyniadau gwell i gleifion.”

Dywedodd yr Athro Cardwell, sy’n rhan o’r tîm ymchwil: “Mae gan ein hastudiaeth y potensial i nodi meddyginiaethau nad ydynt wedi cael eu cydnabod o'r blaen sy'n cael eu defnyddio o'r newydd yn y cyfnod hyd at ddwy flynedd cyn diagnosis canser.

“Gallai'r newidiadau hyn mewn meddyginiaethau penodol wneud i feddygon ystyried ymchwilio am ganser yn gynharach  neu dynnu sylw at batrymau symptomau anhysbys.

“Mae canfod canser cyn gynted â phosibl yn allweddol i sicrhau bod y driniaeth mor effeithiol â phosibl ac yn rhoi'r siawns orau i gleifion wella.”

I gael y newyddion diweddaraf am ymchwil iechyd a gofal, tanysgrifiwch i dderbyn ein bwletin wythnosol.