Gwella mynediad i wasanaethau'r GIG i bobl sy'n chwilio am noddfa yng Nghymru – Wythnos Ffoaduriaid 2023

Mae astudiaeth a ariannwyd gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru wedi casglu mewnwelediadau gwerthfawr i wasanaethau cyfieithu'r GIG sydd ar gael i bobl sy'n chwilio am noddfa yng Nghymru.

Gweithiodd tîm o ymchwilwyr o gymunedau ceiswyr lloches a ffoaduriaid gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru a'r trydydd sector i ymchwilio i brofiadau iechyd, lles a gofal iechyd ceiswyr lloches a ffoaduriaid oedolion yng Nghymru fel rhan o astudiaeth Profiadau Iechyd Ceiswyr Lloches a Ffoaduriaid yng Nghymru 2 (HEAR2).

Fel rhan o'r astudiaeth, hyfforddodd Dr Ashra Khanom, o Brifysgol Abertawe, ymchwilwyr cymheiriaid i siarad yn uniongyrchol â cheiswyr lloches a ffoaduriaid i ddeall eu profiad o ddefnyddio gwasanaethau cyfieithu'r GIG yn well. Yna bu Dr Khanom a sawl sy'n dyfarnu Cymrodoriaeth Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, yn gweithio gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru a'r trydydd sector i ymchwilio i brofiadau iechyd, lles a gofal iechyd ceiswyr lloches a ffoaduriaid sy'n oedolion.

Wrth siarad yn ystod Wythnos Ffoaduriaid (19-25 Mehefin 2023), dywedodd Dr Khanom y gallai cymryd rhan a helpu gydag ymchwil helpu ceiswyr lloches ddod yn rhan o'u cymuned newydd.

Fodd bynnag, mae sicrhau bod gan bobl fynediad at holl offer a gwasanaethau ategol y GIG yn bwysig hefyd. Mae gan geiswyr lloches yng Nghymru hawl i dderbyn gofal iechyd y GIG, gan gynnwys mynediad at gyfieithu i ddiwallu unrhyw anghenion iaith sydd ganddynt.

Dywedodd Dr Khanom, prif ymchwilydd astudiaeth HEAR1:

Pan ddaeth yr amser i wneud y grwpiau ffocws yn ystod HEAR1, roedd gen i gyfieithydd Arabeg a chyfieithydd Tigrinya, ac roeddwn i'n cyfieithu yn Hindi - felly roedd gennym dair iaith yn mynd ymlaen mewn un grŵp ffocws oedd yn ein galluogi i fod yn gynhwysol a chasglu ystod o safbwyntiau ac argymhellion."

Mae'r ymchwil wedi darparu tystiolaeth newydd ar ansawdd y gwasanaethau cyfieithu mewn gofal iechyd sylfaenol ac argyfwng yng Nghymru.

Dywedodd Faruk Ogut, Prif Swyddog Cydlynydd o un o'r sefydliadau trydydd sector sy'n cymryd rhan “Displaced People in Action:”

Trwy gyfrannu at brosiectau ymchwil ar anghenion a dyheadau ffoaduriaid, gallwn gynnig canfyddiadau ac argymhellion go iawn. Er mwyn darparu gwell canlyniadau i ffoaduriaid a cheiswyr lloches, mae angen i ni nodi rhwystrau a gweithredu strategaethau effeithiol."

Canfu'r ymchwil fod eu hangen am gyfieithu yn gymhleth, gyda rhai ddim angen neu'n ffafrio peidio â'i gael, tra bod eraill yn adrodd am heriau wrth gael mynediad ato yn ystod gofal y GIG, yn enwedig mewn sefyllfaoedd heb eu cynllunio. Yn gyffredinol, nododd cleifion lefelau uchel o foddhad â gwasanaethau cyfieithu pan yn gallu cael mynediad atynt, ond roedd achosion lle nad oedd y gwasanaeth yn briodol neu heb ei deilwra i'w hanghenion penodol. Weithiau, darparwyd y cyfieithiad gan aelodau'r teulu neu ffrindiau yn ystod ymgynghoriadau meddygol, a all wneud preifatrwydd neu gyfrinachedd yn anodd. Pan oedd cyfieithydd proffesiynol ar gael, yn aml nid oedd gan y ceiswyr lloches ddewis gyda rhyw neu dafodiaith eu cyfieithydd ac ni chynigiwyd yr un cyfieithydd iddynt ar gyfer ymweliadau iechyd dilynol yn ystod cwrs o driniaeth.

Esboniodd Dr Gill Richardson, Prif Ymchwilydd Astudiaeth HEAR2, Ymgynghorydd mewn Meddygaeth Iechyd y Cyhoedd, Iechyd Cyhoeddus Cymru:

Mae'r hawl i ddeall a i gael eich deall yn hanfodol i geisio a derbyn gwasanaethau iechyd a gofal ac felly mae'n hawl dynol sylfaenol. Mae'r astudiaeth hon  yn pwysleisio'r camau y gallwn eu cymryd i sicrhau bod pob un yn gallu cael mynediad i'n gwasanaethau yn GIG Cymru."

Mae'r astudiaeth yn argymell sawl cam gweithredu i'r rhai sy'n ymwneud â threfnu gwasanaethau cyfieithu yn y GIG yng Nghymru a'r DU yn y dyfodol, gyda'r gwerthusiad ar draws y DU o wasanaethau cyfieithu ar gyfer ceiswyr lloches a ffoaduriaid yn cael eu hargymell.

I gadw i fyny ag ymchwil gwerthfawr arall sy'n digwydd yng Nghymru , cofrestrwch i'n bwletin Ymchwil Heddiw.