Ymchwil Zoë Abbott: Arthritis Rheumatoid a phenderfyniadau rhianta

Cwrdd â Zoë Abbott, ymgeisydd PhD a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru yn yr Is-adran Meddygaeth Boblogaeth ym Mhrifysgol Caerdydd, sy'n ceisio deall sut mae unigolion sy'n byw gydag Arthritis Llidiol (IA) yn profi gofal cynllunio teulu mewn lleoliadau rhewmatoleg a gofal sylfaenol i helpu i nodi beth, os unrhyw beth, sydd angen ei wella. Mae'n rhaid i rieni yn y dyfodol sy'n byw gyda diagnosis IA ystyried eu dewisiadau i ddechrau teulu oherwydd eu symptomau, ac o bosibl yn dibynnu ar feddyginiaethau a allai ymyrryd â beichiogrwydd diogel. 

Mae Zoë wedi bod yn gweithio mewn gwahanol rolau mewn ymchwil iechyd ers 2008 gan gynnwys rheoli treialon, rheoli data a dulliau darparu ymchwil.  Yn 2010, yn 27 oed, cafodd Zoë ddiagnosis o arthritis gwynegol (RA).  

Dechreuodd gyda phoen yn fy arddwrn ar ôl i mi wneud siwrne beic pellter hir o John O'Groats i Land's End drwy Iwerddon. Yna, dros y chwech i wyth wythnos canlynol, fe ledodd trwy fy nghorff i gyd. Roedd hyd yn oed agor y drws yn boenus."

Bryd hynny roedd Zoë yn gofyn i'w hun: "Ydy hyn yn normal?". Yn ôl ymchwil,  gall merched ddatblygu IA gan gynnwys RA a mathau eraill o arthritis mewn plentyndod cynnar gydag ystadegau sy'n dangos bod y diagnosis yn fwy cyffredin mewn menywod na dynion.   

Parhaodd Zoë: 

Roeddwn i'n teimlo'n dorcalonnus ar ôl fy diagnosis. Mae fy myd wedi newid. Es i o fod yn egnïol iawn, gwneud wyth camp wahanol, i alaru am y bywyd y gallwn i fod wedi'i gael."

Datgelodd ei sgyrsiau â darparwyr gofal iechyd yr heriau o ddewis meddyginiaethau fel methotrexate sy'n feddyginiaeth arthritis safonol ond sy'n gallu ymyrryd â beichiogrwydd. Cafodd Zoë gyfle i ddewis pa feddyginiaeth yr hoffai gael ei rhoi arni ac yna dechreuodd addasu i'w ffordd newydd o fyw. 

Wrth iddi ddysgu byw gydag RA, profodd Zoë yr uchafbwyntiau a'r anfanteision a ddaw yn aml gyda chyflyrau cronig. Roedd hi wedi rheoli ei chyflwr gyda penderfyniad ac wedi meddwl sut oedd unigolion eraill o oedran magu plant yn cael eu cefnogi i wneud penderfyniadau am gynllunio teulu pan fyddant yn byw gydag IA. Yn 2018 llwyddodd Zoë i astudio PhD a ariannwyd gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru gan ganolbwyntio ar yr un pwnc hwn: sut i gefnogi'r rhai sy'n byw gydag IA orau i reoli eu dewisiadau cynllunio teulu. Mae'r Cynllun Efrydiaeth PhD Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru hwn yn cael ei oruchwylio gan Drs Denitza Williams, Rhiannon Phillips a Natalie Joseph-Williams a'r Athro Adrian Edwards ac Ernest Choy ac fe'i cefnogir gan Gyfadran Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru. O hyn y dechreuodd yr Astudiaeth “FAMILIAR.”  

Nod yr Astudiaeth “FAMILIAR” yw deall sut mae unigolion o oedran geni plant sy'n byw gydag IA yn gwneud penderfyniadau am gynllunio teulu, gan gwmpasu popeth o ystyried bod yn rhiant i gynllunio neu osgoi beichiogrwydd. Mae Zoë yn anelu at rymuso cleifion gyda'r wybodaeth sydd ei hangen arnynt i wneud dewisiadau gwybodus, gan sicrhau eu bod yn hapus gyda'r dewisiadau hynny a'u diogelwch wrth eu gwneud. 

Mae penderfyniad Zoë i wneud pethau'n well i bobl ag arthritis yn disgleirio trwy ei siwrnai, o gael diagnosis i arwain ymchwil bwysig i wella sgyrsiau hanfodol am gynllunio teuluol rhwng pobl sy'n cael diagnosis o IA a'u timau meddygol.  

Os hoffech siarad â Zoë am ei thaith neu'r astudiaeth “FAMILIAR,” cysylltwch â Zoë trwy e-bost neu gyfryngau cymdeithasol. Am fwy o newyddion ymchwil wythnosol a sut y gallwch chi gymryd rhan neu helpu gydag ymchwil cofrestrwch i'n bwletin.