Profiadau Iechyd ceiswyr lloches a Ffoaduriaid: pa mor dda y mae eu hanghenion dehongli’n cael eu diwallu? (HEAR2)

Crynodeb diwedd y prosiect

Cefndir: Mae'r gallu i dderbyn gofal iechyd yn ein hiaith ein hunain yn un o ofynion holl sefydliadau'r GIG.  Dangosodd astudiaeth ar brofiadau iechyd ceiswyr lloches a ffoaduriaid yng Nghymru, 2019 (HEAR) bryderon ynghylch darparu gwasanaethau dehongli ym maes gofal iechyd. Gall diffyg gwasanaethau dehongli arwain at broblemau sylweddol gyda gofal, fel y diagnosis anghywir, cynghori triniaethau aneffeithiol, apwyntiadau’n cael eu methu, a phroblemau gyda chaniatâd a chyfrinachedd.                                                                                   

Dulliau:  Cynhaliwyd astudiaeth HEAR2 a oedd yn cynnwys cynnal arolygon a chyfweliadau gyda cheiswyr lloches a ffoaduriaid yng Nghymru er mwyn deall eu profiadau o ddefnyddio gwasanaethau dehongli. Fe wnaethon ni hyfforddi pobl sy'n chwilio am noddfa mewn dulliau ymchwil fel ymchwilwyr cymheiriaid.  Fe wnaethom hefyd gyfweld â gweithwyr iechyd proffesiynol a dehonglwyr proffesiynol yng Nghymru a chynnal arolwg ar draws y DU o gomisiynwyr dehongli yn y GIG.

Canlyniadau: Cafwyd nifer o ganfyddiadau pwysig o'r astudiaeth hon.  Roedd y rhain yn cynnwys:
1. Roedd rhai ceiswyr lloches a ffoaduriaid yn wynebu heriau wrth gael mynediad at wasanaethau dehongli. Gall y pwynt cyswllt cyntaf gyflwyno her wirioneddol i bobl sydd angen gwasanaethau dehongli.  Pan gawsant eu derbyn, roedd cleifion yn gyffredinol yn fodlon ar ddehongliad proffesiynol yn ystod ymweliadau a gynlluniwyd.  Roedd rhai pryderon ynghylch ansawdd dehongli, diffyg dewis rhywedd neu dafodiaith y cyfieithydd.                    
2. Roedd defnyddwyr GIG 111 yn fwyaf tebygol o fod wedi nodi eu bod wedi profi oedi oherwydd ymdrechion i gael mynediad at gyfieithydd.
3. Roedd y rhai â statws ffoaduriaid yn fwy ymwybodol o'u hawl i gyfieithydd proffesiynol (154, 79.8%) na'r rhai oedd â statws ceisiwr lloches (97, 68.8%), yn enwedig y rhai â chais lloches aflwyddiannus (8, 44.4%).
4. Ar gyfer gweithwyr iechyd proffesiynol, byddai prosesau symlach ar gyfer cael mynediad at wasanaethau dehongli, amser ymgynghori ychwanegol a hyfforddiant ar weithio gyda dehonglwyr yn fuddiol.
5. Gall gwahaniaethau yn nodweddion ymatebwyr yr arolwg, gan gynnwys demograffeg, iaith a mesurau ansawdd bywyd hunan-gofnodedig, ddigwydd wrth ddefnyddio gwahanol ddulliau recriwtio (safleoedd y GIG, cysylltiadau cymunedol a dulliau ymchwilwyr cymheiriaid).
6. Mae codio statws lloches ar safleoedd y GIG yn anghyson, sy'n cyflwyno her ar gyfer ymchwil bellach yn y maes hwn.
7. Ychydig iawn o gomisiynwyr a geisiodd adborth ar wasanaethau dehongli’r GIG gan gleifion.
8. Cyflawnwyd meini prawf ar gyfer gwerthusiad cynhwysfawr yn y DU yn y dyfodol o ddarpariaeth gwasanaethau dehongli mewn gofal sylfaenol ac argyfwng.                    

Goblygiadau:  Mae'r astudiaeth hon wedi cynhyrchu tystiolaeth newydd ar ddiwallu anghenion dehongli ceiswyr lloches a ffoaduriaid, sydd â manteision posibl mewn ansawdd gofal iechyd, diogelwch, a chanlyniadau iechyd corfforol a meddyliol. Mae'r canlyniadau'n berthnasol i grwpiau ehangach sy’n defnyddio gwasanaethau dehongli. Gwnaed argymhellion ar gyfer llunwyr polisi, y GIG, darparwyr gwasanaethau dehongli ac eraill, gyda'r nod o gyflawni hyn.  Mae'r rhain yn cynnwys datblygu canllawiau comisiynu a safonau ar gyfer dehongli iechyd a gofal i Gymru, symleiddio prosesau i gael mynediad at gyfieithydd, yn enwedig ar gyfer gofal heb ei gynllunio/brys a chryfhau ffyrdd o roi adborth ar wasanaethau dehongli gan gleifion a staff. Roedd defnyddio ymchwilwyr cymheiriaid wrth weinyddu elfennau arolygu a chyfweld y rhaglen yn galluogi allgymorth i'r rhai a allai fod wedi cael eu gwahardd fel arall.  Roedd cyfranogiad y trydydd sector drwy gydol yr astudiaeth hefyd yn gryfder.  Mae HEAR2 wedi ychwanegu at y corff o dystiolaeth mewn maes sydd heb ei ymchwilio'n ddigonol