NEPTUNE: Profion Cynenedigol heb Lawdriniaeth Cymru: Deall a Gwella Tirwedd Newydd Sgrinio Cynenedigol

Crynodeb diwedd y prosiect:

Prif Negeseuon

Ym mis Ebrill 2018, GIG Cymru oedd y system iechyd cyhoeddus gyntaf yn y DU i gyflwyno Profion Cynenedigol heb Lawdriniaeth (neu NIPT) i ofal beichiogrwydd arferol. Mae NIPT yn brawf cywir iawn ar gyfer canfod syndromau Down, Edwards a Patau yn gynnar yn ystod beichiogrwydd, gan gynnig dewis arall diogel yn lle profion sydd angen llawdriniaeth. Wedi'i ddefnyddio fel cam ychwanegol mewn sgrinio ac nid yn lle profion presennol, mae ei gyflwyniad yn codi heriau clinigol, cymdeithasol a moesegol amrywiol.   Ychydig a wyddys am sut yn union y mae NIPT yn cael ei ddefnyddio a'i ddeall gan fenywod neu ddarparwyr gofal iechyd yng Nghymru.  Er mwyn deall effaith NIPT yn well, cynhaliwyd astudiaeth NEPTUNE ar draws pum safle GIG yng Nghymru.  Casglodd fewnwelediadau cynhwysfawr gan ddefnyddwyr gwasanaeth, darparwyr ac arbenigwyr, i helpu i nodi meysydd arfer gorau a gwella gwasanaethau posibl.

Canfyddiadau a goblygiadau allweddol 

Roedd cyfranogwyr yn gwerthfawrogi cyflwyniad NIPT i ofal arferol, gyda llawer yn awgrymu y gellid gwella sgrinio trwy gynnig y prawf i fwy neu bob menyw.  Fodd bynnag, adroddwyd am faterion a heriau hefyd: roedd llawer o fenywod yn profi gorbryder mewn cysylltiad â NIPT a sgrinio, yn teimlo bod amser yn aros am ganlyniadau'n anodd ac yn ofidus, ac yn teimlo'n aneglur ac wedi'u gorlwytho'n ormodol gan faint a math o wybodaeth a ddarparwyd.  Er bod y rhan fwyaf o ganfod NIPT yn galonogol, i rai menywod nid oedd canlyniadau lleddfu pryderon ac roeddynt yn parhau i brofi dryswch a phryder. Roedd cleifion preifat yn gwerthfawrogi gallu cyrchu NIPT yn uniongyrchol, ac er eu bod yn ymddiried ac yn gwerthfawrogi canlyniadau profion, roedd ansawdd y wybodaeth a'r gefnogaeth a ddarparwyd yn amrywio'n sylweddol.  Roedd staff clinigol yn gwerthfawrogi cywirdeb a natur ddi-risg NIPT, ac yn cefnogi ei ddefnydd fel prawf i bawb mewn egwyddor, er eu bod yn ymwybodol o broblemau posibl ynghylch cywirdeb.  Amlygodd yr holl gyfranogwyr bwysigrwydd sicrhau mynediad cyfartal at brofion, gwybodaeth a chymorth o ansawdd uchel, ac awgrymodd fod gwella gwybodaeth a hyfforddiant staff ar NIPT yn bryder allweddol.  Amlygwyd hefyd yr angen i wella cefnogaeth arbenigol ac ymestyn hyn i bob menyw yng Nghymru.  Mae'r gwaith o integreiddio NIPT i ofal arferol, fel y mae gwaith blaenorol yn awgrymu, yn gymhleth ac mae angen datblygu a mireinio parhaus i ddiwallu anghenion menywod a darparwyr gofal iechyd.