Rhybudd Tystiolaeth o'r NIHR: astudiaeth yn cysylltu mannau gwyrdd a glas â gwell iechyd meddwl yng Nghymru
22 Tachwedd
Mae astudiaeth gynhwysfawr ar raddfa fawr a gynhaliwyd gan raglen Ymchwil Iechyd y Cyhoedd y Sefydliad Cenedlaethol ar gyfer Ymchwil Iechyd a Gofal, gyda chyfraniadau gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, wedi datgelu cysylltiadau arwyddocaol rhwng agosrwydd mannau gwyrdd a glas a gwell iechyd meddwl yng Nghymru.
Mae'r ymchwil yn cynrychioli'r astudiaeth fwyaf, a mwyaf cynhwysfawr, a gynhaliwyd sy'n dangos manteision amgylchedd cartref gwyrdd a mynediad i fannau gwyrdd a glas ym maes iechyd meddwl.
Dros gyfnod o ddegawd, dadansoddodd ymchwilwyr ddata o'r Banc Data Cyswllt Diogel Gwybodaeth Ddienw (SAIL), a ariannwyd hefyd gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru. Dilynodd yr astudiaeth dros ddwy filiwn o drigolion Cymru i archwilio sut yr effeithiodd presenoldeb mannau gwyrdd a glas, gan gynnwys parciau, llynnoedd a thraethau, ar eu hiechyd meddwl.
Datgelodd y canfyddiadau fod unigolion sy'n byw o fewn 200-300 metr i amgylcheddau gwyrddach a gyda mynediad haws i fannau gwyrdd a glas yn profi llai o risg o ddatblygu pryder ac iselder.
Prif nod yr astudiaeth oedd arwahanu effaith benodol y mannau gwyrdd a glas hyn ar iechyd meddwl, yn annibynnol o ffactorau eraill fel cyfoeth. Ystyriodd ymchwilwyr hefyd a oedd manteision mannau gwyrdd yn fwy amlwg mewn ardaloedd cyfoethocach neu lai cefnog.
Mae'r ymchwilwyr yn awgrymu y gallai cynyddu gwyrddni mewn amgylcheddau trefol roi hwb sylweddol i iechyd meddwl y boblogaeth gyffredinol, yn enwedig y rhai mewn ardaloedd difreintiedig a'r rhai sydd â hanes o broblemau iechyd meddwl.
Yn ogystal â manteision iechyd meddwl, mae mannau gwyrdd a glas yn cynnig manteision eraill, gan gynnwys gwell ansawdd aer a chynefinoedd bywyd gwyllt. Er mwyn sicrhau'r buddion hyn, mae'r ymchwilwyr yn pwysleisio pwysigrwydd cynnal mannau diogel a hygyrch sy'n diwallu anghenion holl aelodau'r gymuned, megis sicrhau hygyrchedd cadeiriau olwyn a diogelwch.
Dywedodd yr Athro Sarah Rodgers, arbenigwr Gwybodeg Iechyd ym Mhrifysgol Lerpwl ac awdur arweiniol yr astudiaeth: "Roedd yn syndod gweld gostyngiad mor sylweddol mewn materion iechyd meddwl a adroddwyd gan feddygon teulu sy'n gysylltiedig â mannau gwyrddach.
"Mae'r dystiolaeth hon yn atgyfnerthu'r syniad bod ein hamgylcheddau yn hanfodol i atal afiechyd a bod iechyd yn wirioneddol ym mhobman. Drwy ddeall sut mae ffactorau cymdeithasol ac amgylcheddol yn dylanwadu ar ddefnydd gofal iechyd, gallwn greu mannau trefol iachach ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol."
Cafodd yr astudiaeth, o'r enw Gwyrddni amgylchynol, mynediad i fannau gwyrdd lleol, ac iechyd meddwl dilynol: astudiaeth banel ddeinamig hydredol 10 mlynedd o 2·3 miliwn o oedolion yng Nghymru, sylw'n ddiweddar mewn Rhybudd Tystiolaeth o'r NIHR.
Ariennir y rhaglen Ymchwil Iechyd y Cyhoedd gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Ymchwil Iechyd (NIHR), gyda chyfraniadau gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, Swyddfa'r Prif Wyddonydd yn yr Alban ac Is-adran Ymchwil a Datblygu Iechyd a Gofal Cymdeithasol, Asiantaeth Iechyd y Cyhoedd yng Ngogledd Iwerddon.