Gallai arloesi mewn ymchwil sepsis bacteriol achub bywydau a lleihau costau'r GIG

Mae ymchwilwyr, sydd wedi'u hariannu gan Gyfadran Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, wedi llwyddo i nodi biofarcwyr lletyol a'r bacteria a allai helpu i wneud diagnosis o sepsis yn gynnar ac o bosibl achub bywydau a lleihau costau'r GIG. 

Mae sepsis bacteriol yn gyflwr sy'n peryglu bywyd sy'n digwydd pan fydd haint yn sbarduno ymateb imiwnedd peryglus, sy'n aml yn arwain at fethiant organau. Un o'r prif achosion y tu ôl i sepsis bacteriol yw E.coli, a all fynd i mewn i'r llif gwaed ac achosi salwch difrifol. Mae adnabod yn gynnar cleifion sydd mewn perygl o sepsis yn hanfodol ar gyfer triniaeth amserol a chanlyniadau gwell.

Yn 2018, roedd Cymru yn wynebu cyfradd arbennig o uchel o achosion o E.coli yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda, ac roedd yr Athro Thomas Wilkinson, Athro Imiwnedd Rhwystr a Chlefydau Heintus ym Mhrifysgol Abertawe, yn goruchwylio Cynllun Ysgoloriaeth PhD Iechyd a ariannwyd gan Gyfadran Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, gyda'r nod o ddeall pam mae rhai straen o E.coli yn fwy tebygol o achosi heintiau difrifol nag eraill. 

Nod yr astudiaeth, a gynhaliwyd mewn cydweithrediad â Phrifysgol Abertawe ac Ysbyty Cyffredinol Glangwili, Caerfyrddin, oedd dod o hyd i fiofarcwyr a allai ragweld pa fathau o E.coli gallai arwain at wenwyn gwaed.

Casglodd tîm yr astudiaeth 170 sampl o E.coli o gleifion ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda, a oedd ag achosion uchel o facteremia E.coli. Roedd y samplau hyn yn gysylltiedig â data cleifion, gan gynnwys ffynhonnell yr haint ac a oedd sepsis wedi datblygu. 

Drwy ddadansoddi cyfansoddiad genetig y bacteria a'u gallu i achosi ymateb imiwn, nododd y tîm enynnau penodol a helpodd rai mathau o E.coli i oroesi yng ngwaed dynol ac osgoi cael eu dinistrio gan y system imiwnedd. 

Fe wnaethon nhw ddarganfod bod E.coli o'r abdomen yn mynegi gwahanol broteinau y gelwir yn "adhesins" - sef proteinau a geir ar wyneb bacteria sy'n eu galluogi i gysylltu ag arwynebau penodol - o'i gymharu â'r rhai o'r llwybr wrinol.

Darganfu'r tîm hefyd fod ymatebion imiwnedd i'r bacteria yn amrywio, yn dibynnu ar ba mor dda y gallai'r bacteria oroesi yn y llif gwaed. Er enghraifft, mae straen a oedd yn fwy gwrthiannol yn sbarduno adwaith imiwnedd cryfach, gan anfon mwy o signalau cemegol, fel IL-6 a CCL20, sy'n helpu'r corff i ymladd haint. Gallai'r wybodaeth hon helpu meddygon i ragweld difrifoldeb yr haint a dewis y driniaeth orau. 

Meddai'r Athro Wilkinson:  "Nododd yr ymchwil farcwyr genetig allweddol a allai arwain at brofion ar gyfer diagnosis sepsis cynnar, nad oes rhaid iddynt gostio arian i'r GIG os caiff ei gyfuno â thechnolegau cyfredol. Mae gan y datblygiadau hyn y potensial i wella canlyniadau cleifion a lleihau costau oedi diagnosis, gan helpu i atal marwolaethau diangen a derbyniadau i'r ysbyty." 

Cofrestrwch i'n cylchlythyr wythnosol a chadwch i fyny â'r newyddion ymchwil a'r cyfleoedd ariannu diweddaraf, a gwybodaeth ddefnyddiol arall.