Beth yw'r heriau mawr i ymchwil gofal cymdeithasol i oedolion yng Nghymru?

Mae'n hysbys bod gwella gwasanaethau gofal cymdeithasol gan ddefnyddio dulliau ac ymchwil sy'n seiliedig ar dystiolaeth yn hanfodol i wella ansawdd gofal. Fodd bynnag, yn yr hinsawdd bresennol hon o bwysau ar gyllidebau a’r gweithlu, buom yn edrych ar yr heriau mawr ar gyfer ymchwil gofal cymdeithasol i oedolion yng Nghymru yn ein nawfed gynhadledd, ar y thema Mae Ymchwil yn Bwysig.

Clywsom gan gynrychiolwyr o'r sector gofal cymdeithasol yng Nghymru, o'r byd academaidd i rai sy’n gweithio yn y maes.

Sector gofal cymdeithasol yng Nghymru

O gyfyngiadau ar amser i ddiffyg mynediad a seilwaith priodol, roedd rhai themâu allweddol yn codi dro ar ôl tro gan bob un o'r pedwar siaradwr, Yr Athro Paul Willis, Cyfarwyddwr y Ganolfan Ymchwil Gofal Cymdeithasol i Oedolion (CARE), Alwyn Jones, Prif Swyddog Gofal Cymdeithasol, Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam, Rachel Scourfield, Rheolwr Gwybodaeth Symudol Gofal Cymdeithasol Cymru a’r Athro Mark Llewellyn, Cyfarwyddwr Sefydliad Iechyd a Gofal Cymdeithasol Cymru, ac Athro Polisi Iechyd a Gofal ym Mhrifysgol De Cymru.

Y Ganolfan Ymchwil Gofal Cymdeithasol i Oedolion (CARE) yn mynd i'r afael â heriau mawr

Mae gan y Ganolfan Ymchwil Gofal Cymdeithasol i Oedolion, a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, weledigaethau i helpu i fynd i'r afael â rhai o'r heriau hyn trwy gynhyrchu tystiolaeth o ansawdd uchel i'w defnyddio mewn ymarfer. Rhoddodd ei gyfarwyddwr, Paul Willis, drosolwg o'r ganolfan gymharol newydd ac amlygodd fentrau parhaus sydd eisoes ar waith.

Dywedodd: "Un o'n heriau mwyaf yw sicrhau gwell ymgysylltiad â grwpiau sydd wedi'u tangynrychioli a'u hymyleiddio. Dylai hwn fod yn faes blaenoriaeth i ofal cymdeithasol ac ymchwilwyr i adlewyrchu anghenion pob defnyddiwr gwasanaeth ledled Cymru a'r DU yn wirioneddol.”

Ymwybyddiaeth o effaith ymchwil

Roedd Alwyn, Prif Swyddog Gofal Cymdeithasol Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam, yn cytuno gyda'r angen am roi gwerth uwch ar wybodaeth a phrofiad ymarferwyr a defnyddwyr gwasanaeth. Edrychodd hefyd ar ffyrdd y gallwn oresgyn rhai o'r heriau hyn trwy seilwaith sy'n canolbwyntio ar ddata, mwy o ymwybyddiaeth o effaith ymchwil i ofal cymdeithasol oedolion ac ymgorffori ymchwil yn y diwylliant gofal cymdeithasol i ganiatáu dysgu a chymorth cymheiriaid. 

Dywedodd: "Os nad ydyn ni'n gwerthfawrogi pwysigrwydd ymchwil nawr, wnawn ni byth wneud hynny. Gall ymchwil gyfrannu at arferion y dyfodol, i ddysgu o'r hyn rydym wedi'i wneud yn y gorffennol."

Heriau yn gyfle

O'i 23 mlynedd o brofiad fel ymarferydd gofal cymdeithasol ond sydd bellach yn rheolwr hwyluso defnyddio gwybodaeth Gofal Cymdeithasol Cymru, dywedodd Rachel Scourfield: "Mewn gofal cymdeithasol, rwy'n teimlo'n angerddol y gellir ystyried yr heriau mawr hyn fel cyfle gwych i esblygu mewn modd ystyrlon.”

Er mwyn cael y gorau o ymchwil mae angen i ni wneud y canlynol: cefnogi syniadau newydd i chwalu rhwystrau a datgloi mynediad.

“O’r profiad o fod yn ymarferydd fy hun a thrwy'r ymarferwyr rydym yn gweithio gyda nhw, mae'n amlwg bod staff gofal cymdeithasol yn angerddol am gefnogi dinasyddion ac os cânt amser ac adnoddau, gallant ddatblygu'n ymarferwyr cadarn a all fod yn gryf pan fydd y pwysau'n cynyddu gan eu bod yn gwybod bod eu hymarfer a'u penderfyniadau yn cael eu cyfoethogi gan dystiolaeth.”

Adlewyrchir hyn yn y strategaeth newydd, Ymlaen ac yn grwpgwybodaeth.gofalcymdeithasol.cymru

Ac yn olaf, mae'r Athro Mark Llewellyn yn adleisio heriau amser, arian a’r tirlun gwleidyddol ond yn dod i ben ar nodyn cadarnhaol ar gyfer y dyfodol.

“Mae gennym y polisi strategol a bennwyd gan Lywodraeth Cymru a chyrff cenedlaethol a rhanbarthol eraill, y gweithredu a'r ddarpariaeth a bennir gan awdurdodau lleol yn bennaf, ac yna'r rhan anniben yn y canol, lle mae'r gweithlu gofal cymdeithasol yn trosi'r darlun cenedlaethol i gefnogi ar lawr gwlad.”

Dywedodd yr Athro Mark Llewellyn, Cyfarwyddwr Sefydliad Iechyd a Gofal Cymdeithasol Cymru, ac Athro Polisi Iechyd a Gofal ym Mhrifysgol De Cymru: "Mae'r atebion weithiau yr un mor heriol â'r cwestiynau.”

“Ond mae gobaith a chynnydd yn y sector, gweler y Cydweithrediad Ymchwil ar Benderfynyddion Iechyd a ariennir gan NIHR  yng Nghyngor Sir Torfaen a Rhondda Cynon Taf, gobeithio mai dyma ddechrau ymgorffori ymchwil gofal cymdeithasol mewn polisi ac ymarfer go iawn.”