Cymryd rhaglen gwella genedigaethau plant Cymru ledled y wlad

Mae Dr Sarah Bell, anesthetydd ymgynghorol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro, wedi erioed bod yn ymroddedig i wella gofal cleifion. Dilynodd yrfa mewn hyfforddiant anesthesia obstetrig i ofalu am fenywod beichiog yn ystod genedigaeth, a arweiniodd yn y pen draw at yrfa effeithiol mewn ymchwil.

Cychwyn y daith ymchwil

Yn ystod ei hyfforddiant, ymunodd Dr Bell â grŵp ymchwil dan arweiniad yr Athro Peter Collins a'r Athro Rachel Collis, a oedd â diddordeb mewn edrych ar waedlif ôl-enedigol, cyflwr peryglus lle mae menywod yn colli gormod o waed ar ôl geni plentyn, i lywio sut mae cleifion yn derbyn gofal. Wedi'i hysbrydoli gan eu gwaith, bu'n gweithio gyda nhw eto i ddadansoddi cyfres o achosion rhwng 2008 a 2010 i gasglu data oddi wrth fenywod a oedd yn y sefyllfaoedd hyn. Canfu hyn sawl achos o fenywod â lefelau ffibrinogen peryglus o isel (protein yn y gwaed sy'n helpu i ffurfio clotiau i atal gwaedu) yn ystod genedigaeth a bod ymyriad o roi crynodiad ffibrinogen yn ymddangos yn fuddiol.

Aeth ymlaen wedyn gyda'i hyfforddiant anesthetig, gan symud o amgylch ysbytai yn Ne Cymru, gyda diddordeb gwirioneddol mewn gwella ansawdd a gwella'r ffordd y mae darparwyr yn gofalu am gleifion, gan gynnwys menywod yn ystod genedigaeth. 

Tua diwedd ei hyfforddiant, ymunodd â thîm ymchwil yr Athro Collins a'r Athro Collis eto. Erbyn hyn roeddent wedi cyflwyno profion ceulo gwaed wrth ochr y gwely, a oedd yn dileu oedi a achoswyd gan brosesu mewn labordy ac roeddent yn edrych ar y ffyrdd gorau o ddefnyddio'r profion hyn. Dywedodd Dr Bell: 

"Cyn bod y prawf hwnnw ar gael, roedd yn rhaid i ni anfon y profion i ffwrdd i'r labordy ac aros 90 munud i gael canlyniad. 

"Dim ond 10 munud y mae'r prawf ar ochr y gwely yn ei gymryd i ddarparu canlyniadau ac os yw'r canlyniadau'n cadarnhau lefelau ffibrinogen isel, gallwn weinyddu triniaeth ar unwaith." 

Ychwanegodd Dr Bell: 

"Wrth i ni wneud yr astudiaethau hyn, sylweddolon ni ein bod wedi dechrau asesu menywod am eu risg o waedu yn gynharach mewn ffordd llawer mwy safonol." 

Dod yn Ymgynghorydd a'r Strategaeth Gwaedu Obstetreg Cymru

Daeth Dr Bell yn ymgynghorydd yn 2015 ac ymunodd yn swyddogol â'r tîm anesthesia obstetrig yng Nghaerdydd.  Yn seiliedig ar yr ymchwil gychwynnol y cymerodd ran ynddo a'r angen am ymyrraeth bellach, crëwyd prosiect Strategaeth Gwaedu Obstetreg Cymru, cafodd ei gefnogi gan wasanaeth Gwelliant Cymru, Llywodraeth Cymru a Werfen (partner diwydiant). 

Cyflwynodd rhaglen driniaeth Strategaeth Gwaedu Obstetreg Cymru'r defnydd o restr wirio newydd oedd yn ei gwneud yn ofynnol i fydwragedd fesur colli gwaed. Mae'r broses hon yn golygu bod bydwragedd yn gwybod cyn gynted ag y bydd claf yn gwaedu'n annormal, gan alluogi ymyriadau cynnar i atal yr angen am drallwysiad gwaed.  Hyd yma yng Nghymru, mae wedi arwain at ostyngiad o 29% mewn gwaedlif ôl-enedigol enfawr, gyda 160 o fenywod y flwyddyn yn osgoi'r angen am drallwysiad gwaed ar ôl genedigaeth. 

Oherwydd ei lwyddiant, mae Strategaeth Gwaedu Obstetreg Cymru wedi'i fabwysiadu i Ganllawiau Gwaedlif Ôl-enedigol Cymru Gyfan. Mae bydwragedd, obstetryddion, anesthetyddion, haematolegwyr a chynorthwywyr gofal iechyd ledled byrddau iechyd yng Nghymru bellach yn dilyn yr un broses o reoli colli gwaed yn ystod genedigaeth.  Yn 2021, dyfarnwyd Gwobr Effaith Ymchwil - Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru i'r Strategaeth Gwaedu Obstetreg Cymru.

Dywedodd Dr Bell: 

"Dechreuodd hyn i gyd yng Nghaerdydd ac yna daeth y syniad at ei gilydd fel Strategaeth Gwaedu Obstetreg Cymru. Roeddem yn cydnabod ein bod yn gwneud mwy na dim ond profion ceulo gwaed wrth ochr y gwely.  Roedden ni'n newid pecyn gofal cyfan ar gyfer menywod sy'n esgor." 

Ehangu ledled y wlad gyda lansiad Strategaeth Gwaedu Obstetreg y DU

Gan adeiladu ar lwyddiant Strategaeth Gwaedu Obstetreg Cymru, aeth y tîm ymchwil ati i ymchwilio ymhellach i'r pecyn gofal hwn. Er bod y rhaglen yn dangos canlyniadau addawol yng Nghymru, roedden nhw eisiau gwybod a oedd y gwelliannau'n deillio o'r model gofal newydd neu ymwybyddiaeth well.  I ymchwilio i hyn, bu Dr Bell, yr Athro Collins a'r tîm astudio yn gweithio gyda'r Ganolfan Treialon Ymchwil, rhan o gymuned a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, i sicrhau £3.65 miliwn gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Ymchwil Iechyd i lansio Strategaeth Gwaedu Obstetreg y DU. 

Dywedodd Dr Bell: 

"Diolch i wobr bersonol Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, cefais yr amser i ddatblygu cais Strategaeth Gwaedu Obstetreg y DU."

Lansiwyd Strategaeth Gwaedu Obstetreg y DU ym mis Chwefror 2024 a bydd yn rhedeg am 30 mis, gan gynnwys dros 190,000 o fenywod ar draws 36 uned famolaeth yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon. Yn ogystal â chanlyniadau clinigol, seicolegol ac economaidd, bydd yr astudiaeth yn archwilio effaith ffactorau cymdeithasol ac ethnig ar waedlif ôl-enedigol. 

Dr Bell fel ymchwilydd clinigol 

Ar y dechrau, dim ond fel clinigwr ymarferol yn hytrach nag ymchwilydd yr oedd Dr Bell yn ei gweld ei hun, gan ddefnyddio canfyddiadau ymchwil i wella triniaeth yn hytrach na chynnal astudiaethau ei hun.  Fodd bynnag, wrth iddi symud ymlaen yn ei gyrfa dechreuodd gydnabod y gorgyffwrdd rhwng gwella ansawdd ac ymchwil.  Dros amser, datblygodd rôl Dr Bell o fod yn glinigwr sy'n canolbwyntio ar wella ansawdd i ymchwilydd clinigol llawn.  Dywedodd hi: 

"Mae Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru wedi bod yn gwbl ganolog yn hynny. 

Diolch i Wobr Amser Ymchwil Glinigol cefais yr amser i sicrhau cyllid ar gyfer Treial Strategaeth Gwaedu Obstetreg y DU a chwblhau fy PhD yn fuan."

Arweiniodd yr hyn a ddechreuodd fel angerdd dros wella gofal cleifion at astudiaethau arloesol sy'n trawsnewid gofal mamolaeth ledled y DU.  Os ydych chi'n cael eich ysbrydoli i droi eich angerdd dros helpu eraill i fod yn ymchwil effeithiol, bydd Cyfadran Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru yn gallu eich helpu. Gyda chyllid, mentoriaeth ac adnoddau, gall y Gyfadran eich helpu ar bob cam o'ch taith. 

Archwiliwch dudalennau'r Gyfadran.