Mae gwasanaeth newydd ledled y DU yn ei gwneud hi'n hawdd i bobl yng Nghymru gymryd rhan mewn ymchwil iechyd a gofal.

Mae Byddwch yn Rhan o Ymchwil yn helpu pobl i ddod o hyd i astudiaethau ymchwil gofal iechyd addas yn seiliedig ar eu diddordebau, ble maen nhw'n byw - yn ogystal â'u hoedran, eu rhyw a'u hethnigrwydd. Gall pobl gofrestru ar-lein a dewis yr amodau iechyd ar gyfer treialon yr hoffent gymryd rhan ynddynt, er enghraifft clefyd y galon a diabetes.  Yna anfonir gwybodaeth glir iddynt am gyfleoedd astudio addas iddynt trwy e-bost - gan ei gwneud hi'n haws nag erioed i ddod o hyd i ymchwil iechyd a gofal hanfodol a chymryd rhan ynddynt. 

Cymerodd Carol Barrett, 70, biocemegydd o Gaerdydd, ran yn yr astudiaeth TIPTOE gyda chefnogaeth Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, a oedd yn ymchwilio i raglen gymorth wedi'i phersonoli sy'n anelu at wella bywydau pobl sy'n byw gyda phoen yn y pen-glin a'r glun. Dywedodd Carol:

"Roeddwn i wedi cael trafferth gyda phoen pen-glin dro ar ôl tro am bron i 30 mlynedd, ond nid tan fy mod yn fy 60au hwyr yr oeddwn i'n meddwl:  Mae angen i mi sortio hyn allan cyn iddo ddod yn broblem fwy yn ddiweddarach mewn bywyd." 

Sut wnaethoch chi glywed am yr astudiaeth?

Mae Carol yn danysgrifiwr i'n Bwletin Ymchwil Heddiw ac yn derbyn diweddariadau ymchwil wythnosol a chyfleoedd i gymryd rhan mewn ymchwil yn ei mewnflwch bob dydd Gwener. 

"Gwelais y cyfle i gymryd rhan yn astudiaeth TIPTOE yn y bwletin a phenderfynais gofrestru." 

Beth oedd eich profiad o gymryd rhan yn yr astudiaeth?   

Yn yr astudiaeth, cafodd cyfranogwyr eu rhoi ar hap i mewn i ddau grŵp: derbyniodd un gofal y GIG fel arfer, tra bod y grŵp arall yn cymryd rhan mewn hyd at chwe sesiwn un-i-un gydag ymarferydd gofal iechyd hyfforddedig dros chwe mis, yn ogystal ag unrhyw ofal arferol yr oeddent eisoes yn ei dderbyn.

Cafodd Carol ei neilltuo i'r grŵp sy'n profi ymgynghoriadau o bell a gwefan "My Joint Pain" i greu cynllun ymarfer corff wedi'i bersonoli. Sylwodd Carol pan oedd hi'n ymarfer corff roedd ei choes chwith yn gryfach na'r dde, a dywedodd: 

"Pan fyddaf yn sgïo, rwy'n llawer cryfach i un cyfeiriad na'r llall. 

"Arweiniodd fy ffisiotherapydd penodedig fi drwy’r wefan, a’m helpu i nodi ymarferion corff a oedd yn targedu fy nghoes dde wannach." 

Yn ystod yr astudiaeth, sylwodd Carol ar welliannau gwirioneddol yn ei chryfder pen-glin wrth ymarfer corff.  Ychwanegodd: 

"Roeddwn i'n teimlo cefnogaeth trwy gydol y broses diolch i'r gwiriadau ffôn rheolaidd."

Beth ddigwyddodd ar ôl i'r astudiaeth gael ei chwblhau? 

Ar ddiwedd yr astudiaeth, gofynnwyd i gyfranogwyr gwblhau holiadur am eu profiadau. Arweiniodd un cwestiwn yn arbennig at ddarganfyddiad annisgwyl i Carol. Roedd tri chwestiwn hanfodol ar ddiwedd yr holiadur: 

1. Ydych chi wedi cael COVID-19 yn ddiweddar?
2. A yw eich poen pen-glin wedi gwaethygu?
3. Ydych chi wedi cael eich cyfeirio at glinig adsefydlu COVID-19? 

Meddai Carol:

"Dyna pryd sylweddolais nad oedd fy mhoen pen-glin yn broblem barhaus yn unig ond gallai fod wedi bod yn gysylltiedig â llid a achoswyd gan COVID Hir."

"Diolch i'r astudiaeth, cefais fy nghyfeirio at glinig adsefydlu COVID-19 ac roedd yn beth newid bywyd."

Yn y clinig, ymunodd Carol â rhaglen strwythuredig lle mynychodd sesiynau grŵp dan arweiniad tîm amlddisgyblaethol, gan gynnwys ffisiotherapyddion, therapyddion galwedigaethol a dietegwyr.  Roedd pobl eraill sy'n byw gyda COVID Hir hefyd yn rhan o'r sesiynau ac yn rhannu eu symptomau o fyw gydag eraill. Dywedodd Carol:

"Fe wnaeth fy helpu i gydnabod bod gen i ystod eang o symptomau COVID Hir nad oeddwn hyd yn oed wedi'u cysylltu â'i gilydd o'r blaen.

"Roedd y gefnogaeth a gefais yn wych ac er fy mod bellach wedi cwblhau'r rhaglen, gallaf hunangyfeirio’n ôl os oes angen i mi byth wneud hynny."

Lle fydden ni heb ymchwil? 

I Carol, mae ymchwil yn ymwneud â mwy nag ond darganfyddiad, mae'n ymwneud â gwelliannau go iawn, diriaethol i fywydau pobl. Dywedodd hi: 

"Mae ymchwil o ansawdd uchel sydd wedi’i thargedu’n briodol yn datblygu dynoliaeth ac mae angen iddi gynnwys cleifion. 

"Ni yw'r arbenigwyr yn ein hamgylchiadau ein hunain.  Trwy gynnwys lleisiau cleifion, gall ymchwil fod hyd yn oed yn fwy effeithiol." 

Darllenwch fwy am brofiadau cyfranogwyr eraill o gymryd rhan yn yr astudiaeth TIPTOE. Ac os hoffech gymryd rhan mewn amrywiaeth o astudiaethau ymchwil iechyd a gofal cofrestrwch i fod yn rhan o ymchwil.