Wythnos Genedlaethol Iechyd y Llygaid: "Ni ddylai neb fod yn colli eu golwg i ddiabetes os yw'n bosibl ei atal"

Mae dyn 53 oed o Abertawe, sydd wedi byw gyda diabetes math 1 ers ei fod yn bump oed, yn tynnu ar ei brofiad byw i helpu i lunio ymchwil a allai newid sut mae pobl sydd â diabetes yn derbyn gofal llygaid hanfodol. 

Dechreuodd Paul Coker ei ymwneud ag ymchwil sy'n gysylltiedig â diabetes yn 2018, ac mae bellach yn aelod o gyfranogiad cyhoeddus ac yn gyd-ymgeisydd yn yr Astudiaeth AVENUE-PDR. 

Mae'r astudiaeth yn cael ei harwain gan yr Athro Steve Bain, Arweinydd Arbenigeddau ar gyfer Diabetes yn Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru a Chyfarwyddwr Meddygol Cynorthwyol ar gyfer Ymchwil a Datblygiad ar gyfer Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe. Mae wedi'i hariannu gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru ac mae'n archwilio a all ymarferwyr gofal llygaid hyfforddedig, yn ogystal â meddygon, ddarparu triniaeth laser yn ddiogel i bobl sydd â diabetes sydd mewn perygl o golli golwg.

I Paul, mae'r astudiaeth yn bersonol. Dywedodd: "Rydw i wedi cael triniaeth lwyddiannus ar fy llygaid gyda therapi laser sydd wedi cadw fy ngolwg hyd yma. 

"Mae'n drist iawn i mi fod yna bobl allan yna y mae eu golwg mewn perygl oherwydd eu bod ar restr aros i weld arbenigwr. 

Os yw'r astudiaeth hon yn gweithio, gallai mwy o bobl gael y gofal sydd ei angen arnynt, pan fydd ei angen arnynt." 

Mae Paul wedi gweld drosto'i hun yr heriau sy'n wynebu pobl sydd â diabetes. Ychwanegodd: "Diabetes oedd prif achos colli golwg mewn pobl o oedran gweithio tan yn ddiweddar. Mae triniaethau modern wedi helpu, ond mae'n dal i fod yn un o'r achosion mwyaf. Dyna pam mae ymchwil fel AVENUE-PDR mor bwysig." 

Mae retinopathi diabetig yn un o'r prif achosion colli golwg ymhlith pobl o oedran gweithio yn y DU.

Mae Paul yn credu y gallai'r astudiaeth wneud gwahaniaeth gwirioneddol i gleifion a'r GIG fel ei gilydd. Parhaodd: 

Mae'n sefyllfa ennill-ennill-ennill. Mae'r person sydd â diabetes yn ennill oherwydd eu bod yn cael triniaeth amserol. 

"Mae'r system gofal iechyd yn ennill oherwydd ein bod yn lleddfu'r pwysau ar wasanaethau gor-ymestynedig. A gall meddygon hyfforddedig iawn ganolbwyntio ar yr achosion mwyaf cymhleth. Dwi ond yn gweld manteision posibl."

Mae Paul yn awyddus i dynnu sylw at bwysigrwydd gwiriadau llygaid rheolaidd a mynediad amserol at driniaeth.  Bydd yn dechrau PhD ym Mhrifysgol Abertawe ym mis Hydref, gan ganolbwyntio ar sut mae cymhlethdodau diabetes yn cael eu cyfathrebu mewn ffyrdd sy'n empathig ac ar yr un pryd yn grymuso. 

Dywedodd: "Ni ddylai neb fod yn colli eu golwg i ddiabetes os yw'n bosibl ei atal. Mae'n ddinistriol nid yn unig i'r unigolyn, ond i'w teuluoedd hefyd. Os gallwn leihau'r risg honno, hyd yn oed ychydig, yna rydyn ni wedi gwneud rhywbeth gwirioneddol bwysig." 

Meddai'r Athro Bain: "Mae prinder ymgynghorwyr arbenigol llygaid, nid yn unig yng Nghymru a'r DU, ond ledled y byd. Mae hyn, ynghyd â nifer cynyddol o bobl sy'n byw â diabetes, yn golygu nad yw llawer o bobl â chyflyrau llygaid sy'n peryglu golwg yn gallu cael mynediad at therapi laser amserol. 

Bydd astudiaeth AVENUE-PDR yn archwilio a all ymarferwyr gofal llygaid, nad ydynt yn feddygon ymgynghorol, weinyddu triniaeth laser yn ddiogel, gan leddfu'r dagfa hon ac atal dallineb y gellir ei osgoi."

Cofrestrwch i'n cylchlythyr wythnosol a chadwch i fyny â'r newyddion ymchwil a'r cyfleoedd ariannu diweddaraf, a gwybodaeth ddefnyddiol arall.