Pŵer DA i drawsnewid ymchwil iechyd a gofal cymdeithasol

Yn ystod degfed gynhadledd Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, rhannodd yr Athro Stuart Allen, Cyfarwyddwr y Ganolfan ar gyfer Dysgu Gofal Cymdeithasol a Deallusrwydd Artiffisial (SCALE) a'r Athro Reyer Zwiggelaar, Uwch Arweinydd Ymchwil yn Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, fewnwelediadau arbenigol i sut mae deallusrwydd artiffisial (DA) yn ail-lunio ymchwil mewn gofal cymdeithasol ac iechyd.

Pwysleisiodd y ddau siaradwr fod gan Ddeallusrwydd Artiffisial (DA) botensial enfawr i wella effeithiolrwydd, effeithlonrwydd a dynoliaeth gofal, ar yr amod ei fod yn cael ei ddatblygu a'i gymhwyso'n gyfrifol. Cytunwyd bod cydweithredu rhyngddisgyblaethol, tryloywder mewn dylunio, ac ymwybyddiaeth foesegol yn hanfodol i sicrhau bod DA yn cefnogi pobl yn hytrach na'u disodli.

Dywedodd yr Athro Allen fod eu gwaith yn y Ganolfan SCALE yn dwyn ynghyd arbenigedd o ofal cymdeithasol a chyfrifiadureg i ddatblygu technoleg sy'n diwallu anghenion y byd go iawn. 

Dywedodd: "Mae deallusrwydd artiffisial yn cynnig y potensial i adeiladu gwasanaethau gofal cymdeithasol craffach, mwy ystwyth a mwy effeithiol.  Mae'n rhaid i ni fod yn wirioneddol ryngddisgyblaethol oherwydd mae technoleg yn bwysig dim ond os yw'n diwallu gwir anghenion pobl."

Tynnodd sylw at sut y gallai offer DA gynorthwyo gweithwyr cymdeithasol trwy grynhoi ymchwil neu symleiddio mynediad at ddata. Dywedodd:

Dylai'r offer hyn gefnogi bodau dynol, nid eu disodli.  Rhaid i ni wneud yn siŵr nad oes unrhyw un yn cael ei adael allan oherwydd rhaniad digidol neu ddiffyg mynediad." 

Mae'r Athro Allen hefyd yn mynd i'r afael â heriau moesegol DA mewn lleoliadau gofal cymdeithasol. Parhaodd: "Os na allwn esbonio penderfyniad DA, ni ddylai arwain gofal rhywun. Mae gan DA botensial mawr, ond mae'n rhaid i ni bob amser gadw'r galon ddynol yn ei ganolog."

Myfyriodd yr Athro Zwiggelaar ar yrfa a ddechreuodd cyn oes fodern DA. Dywedodd: "Pan ddechreuais fy nhaith, doedd dim DA. Fe'i gelwir yn weledigaeth gyfrifiadurol." 

Roedd ei ymchwil cynnar yn archwilio sut y gallai cyfrifiaduron helpu radiolegwyr i ganfod annormaleddau.  Dangosodd yr astudiaethau cychwynnol hyn y gallai ysgogi cynnil helpu clinigwyr i adnabod materion yn fwy effeithiol, gan osod y sylfaen ar gyfer degawdau o arloesi mewn dadansoddi delweddau meddygol. 

Disgrifiodd ddatblygu technegau i adnabod a dosbarthu strwythurau llinol mewn mamogramau, a oedd yn nodi datblygiad arloesol wrth ganfod briwiau tybiedig. Yn ddiweddarach, ymestynnwyd y dulliau hyn i feysydd meddygol eraill, gan wella delweddu retina a fasgwlaidd a buddio'n uniongyrchol ysbytai yn Lerpwl a Tsieina trwy wneud sgrinio'n fwy effeithlon a gofal cleifion yn fwy ymatebol.

Dangosodd timau'r Athro Zwiggelaar hefyd sut y gallai DA olrhain annormaleddau dros amser, gan gysylltu mamograffeg â histoleg a rhagfynegi dilyniant clefyd. Mae'r datblygiadau hyn wedi helpu i leihau gweithdrefnau ymledol a gwella manwl gywirdeb diagnostig. 

Wrth edrych ymlaen, tynnodd yr Athro Zwiggelaar sylw at bwysigrwydd tryloywder.  Dywedodd: 

Y llinell waelod yw gwella dealltwriaeth feddygol mewn gwirionedd. Dydyn ni ddim eisiau blwch du, ein nod bob amser yw deall." 

Edrychwch eto ar raglen lawn y gynhadledd.