Rhaglen Data ar gyfer Ymchwil
‘Rhaglen Data ar gyfer Ymchwil’: gwella ymchwil iechyd a gofal yng Nghymru
Nod y rhaglen 'Data ar gyfer Ymchwil' yw gwneud y defnydd mwyaf diogel ac effeithiol o ddata iechyd a gofal a gesglir yn rheolaidd ar gyfer ymchwil, fel rhan o system y DU o wasanaethau cymorth digidol ar gyfer cyflawni treialon clinigol.
Bydd y rhaglen yn trawsnewid y ffordd y caiff data iechyd ei ddefnyddio, gan ddarparu adnodd cyfoethog i ymchwilwyr fynd i'r afael â chwestiynau iechyd poblogaeth ar raddfa fawr a gwella canlyniadau cleifion. Ei uchelgais cyffredinol yw harneisio cywirdeb data i gefnogi cynnig Cymru fel cyrchfan flaenllaw ar gyfer ymchwil, sy'n cyd-fynd ag uchelgeisiau tebyg strategaeth Ymchwil Glinigol y DU a Gweledigaeth Gwyddorau Bywyd y DU.
Mae'r rhaglen yn canolbwyntio ar ddau brif faes:
- Cynyddu cysylltedd data a mynediad: Rydym yn ehangu'r ystod o ddata sydd ar gael i ymchwilwyr cymeradwy trwy Amgylcheddau Data Diogel. Mae hyn yn cynnwys prosiectau i integreiddio data amlfoddol, megis data genomig a delweddu, a chydweithio â rhanddeiliaid allweddol fel Health Data Research UK a'r Fenter Cynnwys y Cyhoedd mewn Ymchwil Data.
- Cymorth cyflawni ymchwil glinigol wedi’i ysgogi gan ddata: Mae nodi cyfranogwyr ar gyfer treial yn aml yn ddwys o ran adnoddau ac nid yw’n fanwl gywir. Nod y rhaglen yw defnyddio offer a data digidol i symleiddio'r broses hon, gan gynyddu cyflymder ac effeithlonrwydd mewn dichonoldeb treial, cyflawni a gwaith dilynol, a sicrhau mynediad mwy cyfartal at gyfleoedd ymchwil.
Mynediad diogel a chadarn at ddata
Ers 2007, mae Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru wedi ariannu Banc Data SAIL, ased blaenllaw yn y DU sy'n darparu mynediad diogel i ystod eang o setiau data cysylltiedig. Bob dydd, mae GIG Cymru a gwasanaethau cysylltiedig yn casglu llawer iawn o ddata fel rhan o'u gweithrediadau arferol. Mae'r data hwn yn cynnig darlun cynhwysfawr o unigolion a materion iechyd y boblogaeth, gan ei gwneud yn ased amhrisiadwy i ymchwilwyr. Trwy gynyddu cysylltedd ac ehangder data, gallwn gefnogi treialon clinigol mwy effeithiol ac arloesol, gan wella canlyniadau iechyd i'r boblogaeth yn y pen draw.
Bydd y Rhaglen Data ar gyfer Ymchwil yn ategu’r sylfaen hon, gan archwilio ffyrdd newydd o wella cwmpas a hygyrchedd data.
Mae Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru wedi ymrwymo i gynnal y safonau uchaf o ran diogelwch data.
Cefnogaeth ar gyfer cyflawni ymchwil
Mae dichonoldeb cynnal astudiaeth yng Nghymru yn aml yn dibynnu ar ofyn i weithwyr iechyd proffesiynol amcangyfrif faint o boblogaeth eu cleifion sy'n debygol o fod yn gymwys. Mae hyn yn ddwys o ran adnoddau ac nid yw’n fanwl gywir. Bydd defnyddio data i gefnogi'r asesiad dichonoldeb yn cynyddu cywirdeb ond hefyd o gymorth pan fyddwn yn lleoli astudiaeth orau i sicrhau ein bod yn recriwtio o ystod eang o gymunedau.
Mae'r defnydd o offer a data digidol i gefnogi nodi a mynd at unigolion i ofyn iddynt gymryd rhan mewn treialon clinigol hefyd yn rhoi cyfle i gynyddu amrywiaeth cyfranogiad treialon clinigol a sut y cyflawnir hyn orau.
Gall gwneud gwaith dilynol ar gyfranogwyr a'u canlyniadau hefyd elwa o ddatblygiadau digidol, trwy leihau'r angen i adolygu cofnodion â llaw, wrth ddarparu data sy'n deillio o amrywiaeth o ffynonellau'n fwy effeithlon.
Ymgysylltu â'r cyhoedd a pholisi yn y dyfodol
Mae ein gwaith yn cynnwys ymgysylltu â'r cyhoedd i ddeall eu disgwyliadau a'u pryderon am ddefnyddio data, gan sicrhau bod ein dulliau gweithredu'n effeithiol ac yn dderbyniol. Mae ymgysylltu â'r cyhoedd yn hanfodol i lwyddiant y rhaglen hon, ac rydym am sicrhau bod y defnydd o ddata nid yn unig yn cyd-fynd â disgwyliadau'r cyhoedd ond yn cefnogi nodau ehangach ymchwil iechyd a gofal.
Rhan allweddol o'r rhaglen fu ymarfer deialog ymgynghorol gyhoeddus a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru a'i gynnal gan y Ganolfan Genedlaethol ar gyfer Ymchwil Cymdeithasol (NATCEN). Nod yr ymarfer hwn oedd archwilio agweddau'r cyhoedd tuag at ddefnyddio data i nodi a mynd at unigolion ynghylch cyfleoedd ymchwil. Bydd y canfyddiadau'n llywio trafodaethau polisi yn y dyfodol ac yn helpu i lunio datblygiad gwasanaethau sy'n cael eu hysgogi gan ddata yng Nghymru.
Galluogodd y gwaith hwn archwiliad manwl o ystod o safbwyntiau unigolion ar y defnydd o ddata at ddibenion ymchwil, sut y dylid ei ddefnyddio, gan bwy ac o dan ba amgylchiadau.
Lawrlwythwch yr adroddiad (pdf) sy'n manylu ar ddull a chanfyddiadau'r ymarfer hwn.